Jeomorfoloji Derneği' nin "Jeomorfolog ve Jeomorfoloji" ile ilgili İŞKUR meslek tanımlamalarında belirlemiş olduğu eksiklik ve hataların düzeltilmesi ile ilgili girişimleri olumlu sonuçlanmıştır.
İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı, "Jeomorfolog tanım ve görevleri ile ilgili önerileriniz değerlendirilmiş olup gerekli düzeltmeler yapılacaktır" şeklinde bir mesajı dernek yönetimine iletmiştir.
Bu sonuç, derneğimizin mesleki girişimi ile ilgili ilk başarısı olarak kabul edilebilir.
Derneğimizin önerdiği tanımlamaların detayları aşağıdaki şekildedir.
JEOMORFOLOG
TANIM : Yer şekillerini inceleyen, oluşum ve gelişimlerini açıklayan, bunları kendi metodolojisi içerisinde sınıflandıran, coğrafî dağılım ve gruplandırmalarını, neden-sonuç ilişkisi ile birlikte analiz eden, yeryüzü şekillerine ait geçmişe ait jeomorfolojik rekonstrüksiyon, geleceğe ait jeomorfolojik öngörü üreten, ayrıca yeryüzü dinamik süreçleri, doğa kökenli tehlike, risk, doğal kaynak ve potansiyel analizleri yapan kişidir.Yer şekillerini inceleyen, oluşum ve gelişimlerini açıklayan, bunları kendi metodolojisi içerisinde sınıflandıran, coğrafî dağılım ve gruplandırmalarını, neden-sonuç ilişkisi ile birlikte analiz eden, yeryüzü şekillerine ait geçmişe ait jeomorfolojik rekonstrüksiyon, geleceğe ait jeomorfolojik öngörü üreten, ayrıca yeryüzü dinamik süreçleri, doğa kökenli tehlike, risk, doğal kaynak ve potansiyel analizleri yapan kişidir.
A) GÖREVLER :
Jeomorfologların görevleri çalıştıkları kuruma göre değişiklikler göstermektedir.
- Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’nde çalışan Jeomorfolog; araştırma alanlarındaki jeomorfolojik birimlerin özelliklerini, oluşum ve gelişimlerini, dinamik etken ve süreçleri, arazinin potansiyeli-araziden faydalanma yeterliliklerini, yeryüzü özelliklerine ait doğal kaynak potansiyelini, eksojenik süreçlere ait doğa ile ilgili tehlike ve risklerini, zarar azaltma önleme yöntemlerini belirler, analizleri yapar, önerilerde bulunur.
- Çevre ve Şehircilik Bakanlığının; tünel, köprü, yol yapımı gibi inşaat işlerinde jeomorfolojik açıdan en uygun alan ve güzergâh belirlenmesi, Jeosit ve Jeopark alanlarını, korunmaya uygun alanları saptar, farklı amaçlar için yer seçimini Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama tekniklerinden de yararlanarak belirler.
- Turizm ve Kültür Bakanlığı’nda; arkeo-coğrafya araştırmaları, yeraltı mağaralarının, kıyı, göl, akarsu gibi ortamların korunması ve bunların uygun olanlarının sürdürülebilir kullanımla turizme açılması imkânlarını Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama tekniklerinden de yararlanarak araştırır.
- Orman ve Su işleri Bakanlığı’nda; erozyonun olduğu yerlerde ne gibi önlemler alınarak (yer şekillerine müdahale ve yamaç düzenlemeleri, bitkilendirme, vb.) etkinin azaltılabileceğini hakkında tespit, öneri ve projeler yapar, Akarsu ve göl havzalarının sürdürülebilir yönetimi stratejilerine katkıda bulunur. Çalışmalarında arazi uygulamalarının yanı sıra Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama tekniklerinden de yararlanır.
- Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nde; klimatoloji tabanlı çalışmalar içinde yer alır ve uzun süreli verilere dayalı analizler ile iklim özelliklerini ve farklılıklarını saptar, iklim değişikliği konusunda geleceğe yönelik projeksiyonların hazırlanmasında çalışır, Klima-Jeomorfoloji araştırma ve değerlendirmelerinde bulunur.
- Belediyelerde, kentsel ve bölgesel planlama çalışmalarında doğal çevrenin fiziksel özelliklerinin araştırılmasına katkıda bulunur, Doğal ortam koşullarını belirleyerek bunlara uygun kentsel ve bölgesel planlama projelerinde Coğrafi Bilgi Sistemleri’nden ve Uzaktan Algılama tekniklerinden de yararlanarak çalışır,
- Hava, Kara ve Deniz Kuvvetleri’nde kartografik malzeme (harita), hava fotoğraflarından faydalanarak veri üretme, haritalama çalışmaları yapar. Harita, hava fotoğrafı ve uydu görüntüleri ile Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama tekniklerinden de yararlanarak, topografik, batimetrik, kıyı haritalarının hazırlanması, askeri alanların ve operasyonların planlanmasında yardımcı olur.
KULLANILAN ARAÇ, GEREÇ VE EKİPMAN :
- Başta farklı ölçeklerdeki topografya ve jeoloji haritaları olmak üzere, her türlü haritalar, hava fotoğrafları, uydu görüntüleri, altimetre, pusula, 10-15 metre derinliğe kadar sondaj yapabilecek sondaj aletleri, GPS, tablet veya avuçiçi bilgisayar, bilgisayar, ofis programları ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yazılımları, mesafe ölçer (lazermetre), mercekler, jeolog çekici, asitler, toprak alanında kullanılan el burguları, klizimetri (yüksekliği saptar), Fotoğraf makinesi, şeritmetre, sondaj karotları, rapor yazımı, harita ve grafik çizimi için gerekli olan kırtasiye vb. malzemeleri kullanırlar.
B) MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ GENEL ÖZELLİKLER :
Jeomorfolog olmak isteyenlerin;
- Coğrafya, özellikle fiziki coğrafya yanında, jeoloji, biyoloji gibi doğa bilimlerine ilgi duyan, Temel jeomorfoloji ve jeoloji bilgisine sahip olan,
- Yeryüzünü incelemeye istekli,
- Açık havada değişik iklim koşullarında çalışmaya engel bir durumu olmayan,
- Ekip çalışmasından hoşlanan kimseler olmaları gerekir.
C) ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Bu meslekte kapalı ortamda (rapor, harita, grafik çizimi için) çalışıldığı gibi daha çok açık havada çalışılır. Doğayla iç içe çalışma gerektirdiğinden, ortam sıcak, soğuk, yağışlı, nemli, rutubetli, tozlu olabilir. Jeomorfologlar meslektaşlarıyla, topograflarla, sondörlerle, jeoloji mühendisleriyle, jeologlarla, maden mühendisleriyle, plancı - planlamacılarla, yöneticilerle ve yardımcı elemanlarla iletişim halinde çalışırlar.
D) MESLEK EĞİTİMİ
MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER
Mesleğin temel eğitimi üniversitelerin “Coğrafya” bölümünde verilmektedir.
Örgün öğretim 4 yıllık Coğrafya Lisans eğitimini sırasında adayların jeomorfoloji eğitimi ve Jeomorfolog olarak görev yapma mesleki yeterliliği; aşağıdaki iki temel koşul kapsamında kazandırılır.
Birinci koşul; örgün öğretim 4 yıllık Coğrafya Lisans eğitimini sırasında adayın aldığı ve başarılı olduğu jeomorfoloji isimli ve/veya jeomorfoloji eğitimi kapsamlı (zorunlu ve seçmeli) derslerin (Kredi-AKTS) 4 yıllık toplam oranı % 50 den ve jeomorfoloji haricindeki başarılı olduğu fiziki Coğrafya (Klimatoloji, Toprak, Vejetasyon, Harita bilgisi, CBS ve Uzaktan Algılama) derslerinin oranı % 25 ten az olmaması gerekmektedir.
İkinci Koşul: Aday; 4 yıllık lisans eğitimi süresince toplam en az 20 gün Jeomorfoloji-Fiziki Coğrafya konulu ve uygulamalı üniversite arazi çalışması ve/veya Jeomorfoloji-Fiziki coğrafya eğitimi amaçlı yaz kampı ya da jeomorfoloji arazi eğitimi-çalışması programına katılmış ve program sorumlusunun onaylı yazısıyla belgelemiş olması ya da en az 2 yıllık Jeomorfoloji araştırma projesinde (BAP, TÜBİTAK, vb.) görev almış ve katkı payını belirten durumunu proje yürütücüsünün onaylı yazısı ile belgelemiş olması gerekmektedir.
Yüksek lisans ve/veya Doktora çalışmasını Fiziki Coğrafya alanında, Jeomorfoloji konusunda yapanlar da jeomorfolog eğitimini almış kabul edilirler.
MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI
Mesleğin eğitimine girebilmek için ön eğitim,
- Lise veya dengi okul mezunu olmak,
- ÖSYS (Öğrenci, Seçme ve Yerleştirme Sistemi) Kılavuzunda belirtilen şartları taşımak.
EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ
Coğrafya Bölümlerinde temel eğitim süresi 4 yıldır.
Eğitim süresince meslek dersleri ağırlıklı verilmektedir. Yüksek lisans süresi 1 ders yılı ve 1 ders yılı tez süresinden oluşmaktadır.
EĞİTİM SONUNDA ALINAN BELGE-DİPLOMA
Dört yıllık yükseköğrenim mezunlarının hangi unvanları kullanabileceğine ilişkin karar vermeye Yükseköğretim Kurulu yetkilidir ve Kurul, 31.01.1984 tarihinden bu yana belirleme yapmaktadır. Yükseköğretim Kurulu’nun 01.03.1991 ve 16.02.1995 tarihli kararları ile Coğrafya Bölümü Mezunlarına “Jeomorfolog unvanı” verilmesi kabul ve ilan edilmiştir.
Örgün öğretim Coğrafya Bölümü’nde 4 yıllık Coğrafya eğitimini tamamlamış olan mezunların talep etmeleri halinde; aşağıdaki koşullara sahip olan örgün öğretim coğrafya bölümü mezunu adaylara “Jeomorfolog Unvanı Belgesi” verilir.
Örgün öğretim Coğrafya Lisans eğitimini tamamlamış olup, “Jeomorfolog Unvanı Belgesi” almak için başvuruda bulunan adayların bu talepleri aşağıda yazılı standartlar çerçevesinde değerlendirilir. Adayın jeomorfoloji eğitimi ve Jeomorfolog olarak görev yapma mesleki yeterliliği; aşağıdaki iki temel koşul kapsamında araştırılır ve sonuçlandırılır. Birinci koşul; adayın transkript belgesi incelenerek, 4 yıllık lisans eğitimi sırasında aldığı ve başarılı olduğu derslerin jeomorfolog belgesi için yeterliliği incelenir. İkinci koşul; adayın 4 yıllık eğitimi sırasında yaptığı arazi çalışmaları-uygulamaları, mesleki tatbikatları ve mezuniyet çalışması (bitirme tezi) yapıp yapmadığı dikkate alınarak gerçekleştirilir. Bu çerçevede;
Birinci Koşul: Örgün öğretim 4 yıllık Coğrafya Lisans eğitimini tamamlamış mezun adayın 4 yıllık Transkript belgesi esas alınarak; başarılı olduğu jeomorfoloji isimli ve/veya jeomorfoloji eğitimi kapsamlı (zorunlu ve seçmeli) derslerin (Kredi-AKTS) 4 yıllık toplam oranı % 50 den ve jeomorfoloji haricindeki başarılı olduğu fiziki Coğrafya (Klimatoloji, Toprak, Vejetasyon, Harita bilgisi, CBS ve Uzaktan Algılama) derslerinin oranı % 25 ten az olmaması gerekmektedir.
İkinci Koşul: Aday; 4 yıllık lisans eğitimi süresince toplam en az 20 gün Jeomorfoloji-Fiziki Coğrafya konulu ve uygulamalı üniversite arazi çalışması ve/veya Jeomorfoloji-Fiziki coğrafya eğitimi amaçlı yaz kampı ya da jeomorfoloji arazi eğitimi-çalışması programına katılmış ve program sorumlusunun onaylı yazısıyla belgelemiş olması ya da en az 2 yıllık Jeomorfoloji araştırma projesinde (BAP, TÜBİTAK, vb.) görev almış ve katkı payını belirten durumunu proje yürütücüsünün onaylı yazısı ile belgelemiş olması gerekmektedir.
E) ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Jeomorfologlar; Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü (MTA), Devlet Su İşleri (DSİ), Doğal Afetler, Afet Yönetim Merkezleri, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Havza Yönetimi Dairesi, İmar İskân Genel Müdürlüğü, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çölleşme ve Erozyon ile Mücadele Genel Müdürlüğü, Toprak Su ve Çölleşme ile mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü, Etibank, Meteoroloji Genel Müdürlüğünde, Yerel Yönetimlerin Fen işleri, Planlama, Altyapı departmanlarında, Kültür ve Turizm Bakanlığı Turizm planlama ve ayrıca Müzeler Müdürlüğü’nde çalışabilirler.
Ortaöğretim Alan Öğretmenliği Tezsiz Yüksek Lisans Programını veya Milli Eğitim Bakanlığı Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) işbirliği ile açılan / açılacak Pedagojik Formasyon Programını başarı ile tamamlayanlar, lise ve dengi okullarda Coğrafya Öğretmeni olarak çalışabilirler.
Özel sektörde; madencilik, inşaat, planlama, altyapı hizmetleri, turizm, yayıncılık, vb. alanlarda çalışma olanakları vardır.
F) EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ
EĞİTİM SÜRESİNCE
Eğitim süresince bir kazanç sağlanması söz konusu değildir. Ancak, Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu'nun sağlamış olduğu kredi ve yurt hizmetlerinden yararlanılabilir.
EĞİTİM SONRASI
Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan Jeomorfologlar, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu'na tabi ve teknik hizmetler sınıfından maaş alırlar. Maaşına ilaveten, almış oldukları ek göstergeler sayesinde göreve yeni başlayan bir Jeomorfolog net asgari ücretin 1,5 katı ile 2 katı dolaylarında maaş alır.
G) MESLEKTE İLERLEME
MESLEKİ EĞİTİMDE İLERLEME
Üniversitelerde öğretim görevlisi elemanı olarak bir akademik kariyer edinen Jeomorfologların da unvan alarak yükselme olanakları vardır
İŞ HAYATINDA İLERLEME
Devlet kuruluşlarında çalışan Jeomorfologların idari kademeler de yükselme olanakları vardır.
BENZER MESLEKLER
- Coğrafyacı
- Jeolog
- Maden mühendisi
H) EK BİLGİLER
GÖREV
- Çevre koruma-kullanma önlemleri alır, stratejiler geliştirirler.
- Doğal Kaynakların sürdürülebilir kullanımına yönelik katkıda bulunurlar.
- Doğal afetler için önleme, zarar azaltma çalışmalarına katkı yaparlar.
- İş organizasyonu yapar, yönetir, proje uygularlar.
- Yerbilimlerinin diğer bilim dalı uygulayıcıları ile işbirliği içinde olurlar.
- Kalite Yönetim Sistemi kurallarına uygun çalışır,
- Mesleki gelişim faaliyetlerinde bulunur.
I) KAYNAKÇA
- Jeomorfoloji Ulusal Meslek Standardı, 25 Ekim 2019 tarih ve 30929 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete
- Üniversitelerin web siteleri,
- Meslek elemanları
- 9 sayılı T.C. MEB Talim ve Terbiye Kurulu Kararı Şubat/ 2014
- Meslek Danışma Komisyonu (MEDAK) üyesi Kuruluşlar.
İ) AYRINTILI BİLGİ İÇİN
- Türkiye İş Kurumu web sayfası www.iskur.gov.tr
- Ulusal Meslek Bilgi Sistemi http://mbs.meb.gov.tr/
- T.C. Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı” http://osym.gov.tr/
- Bünyesinde “Meslek Bilgi Merkezi” bulunan Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri
Bu dosya; meslek seçme aşamasında olan gençleri bilgilendirme amaçlı olup, meslek mensupları, işyerleri, mesleğin eğitim yerleri ve meslek odalarından bilgi alınarak oluşturulmuştur.
Türkçe
English
