Jeomorfoloji

 

Jeomorfoloji; yerşekillerini ve onları oluşturan süreçleri araştıran ve tanıtan bir bilim dalıdır. Yerşekillerinin kökeni ve gelişimini anlamak için; yerşekilleri, dinamik süreçler ve onların aralarındaki karşılıklı ilişkilerin bilinmesi gerekir. Deniz, göl ve akarsu kıyıları, kıyı erozyonu ve kıyı yönetimi, toprak erozyonu, kayaların ayrışması, her türlü kütle hareketleri ve korunma, akarsu-göl havza yönetimi ve politika oluşturma konuları, su yönetimi, akarsu yatağı restorasyonu, çöp depolama sahalarının planlaması ve dizaynı, bölge planlaması, arazi potansiyeli, kırsal arazi kullanımı, şehir arazi kullanımı, yamaç yönetimi, konularına ve kamu politikaları arasındaki etkileşime katkı sağlamak; Jeomorfoloji bilim dalının, jeomorfologların ve dolayısıyla derneğin çalışma konuları ve faaliyet alanlarından bazılarıdır. Derneğin çalışma konuları ve faaliyet alanlarından biri de “Çevre Yönetimi” uygulamalarıdır. Değişen bir çevrede jeomorfoloji ve arazi yönetimi, arazi yönetiminin problemleri, üzerine odaklanır. Geçmişe ait ve güncel yerşekillerinin korunması, doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı, jeomorfolojik mirasın korunması ve yönetimi de derneğin ve jeomorfologların diğer çalışma konuları ve faaliyet alanlarındandır.

10 MADDEDE JEOMORFOLOJİ NEDEN ÖNEMLİDİR? 

1) Yeryüzü kütle hareketleri tarafından şekillendirilmektedir. 
Yerşekilleri, karalar üzerinde etkili olan kaya-kütle hareketleri, su erozyonu gibi jeomorfolojik süreçler tarafından oluşturulmaktadır. 

2) Yeryüzünü şekillendiren süreçler farklı faktörlerden etkilenir. 
Çeşitli tektonik, jeolojik, klimatik ve ekolojik faktörler jeomorfolojik süreçler kütle hareketleri üzerinde büyük etkiye sahiptir. 

3) Yeryüzü süreçleri çok farklı ölçeklerde gerçekleşmektedir. 
Jeomorfolojik süreçler ve kütle hareketleri üzerinde etkili olan tektonik, jeolojik, klimatik ve ekolojik faktörler farklı zaman ve mekan ölçeklerinde değişiklik gösterebilir.

4) Yeryüzü dinamiktir. 
Yerşekilleri ve fiziki ortam durağan ve değişmez olmayıp, zaman içinde gelişir, değişir.

5) Fiziki ortamın dinamikleri çoğu zaman karmaşıktır. 
Değişen tektonik, jeolojik, klimatik ve ekolojik koşullara ilaveten, iç dinamikler de yerşekli ve fiziki ortamın gelişimine etki edebilir. 

6) Fiziki ortam, geçmişin arşividir.
Fiziki ortam yerşekli gelişimi tarihçesinin kayıtlarını tutar. Bu tarihçenin şifreleri, yerşekilleri ve sedimentlerin araştırılması suretiyle çözülebilir.

7) Küresel ölçekteki değişiklikler, fiziki ortam dinamiklerini etkilemektedir. 
Atmosferik ısınma ve deniz seviyesi yükselimi gibi aktif küresel ortam değişiklikleri nedeniyle çöl gölleri kurumakta, buzul örtüleri ve buzullar gerilemekte ve kıyı erozyonu gelişmektedir.

8) İnsan faaliyetleri fiziki ortam dinamikleri üzerinde etkilidir.
Birçok jeomorfolojik süreç ve yerşekli/ortam gelişimi üzerinde insan faaliyetleri artarak etkili olmaktadır.

9) Yeryüzü, giderek daha riskli hale gelmektedir. 
Yeryüzü stabilitesinin etkilendiği ve olumsuz sosyo-ekonomik etkilerin yaşandığı her yer ve zamanda, gerek küresel ortam değişiklikleri gerekse insan faaliyetleri nedeniyle jeomorfolojik risklerin büyüklük ve sıklığı  artmaktadır. 

10) Başarılı bir çevre yönetimi için jeomorfolojik bilgiye ihtiyaç vardır. 
Jeomorfoloji, fiziki ortamın korunması, ekosistemin muhafazası ve restorasyonu, mirasın korunması ve karbon emisyonlarını düzenleme gibi çevre yönetimi açısından çok önemli bilgiler sağlayabilir.

Türkçe